Zabytki na Włochach
- Lotnisko Okęcie
- Park Kombatantów przy ul. Chrościckiego, a w nim pałacyk Koelichenów
- Kościół pod wezwaniem św. Teresy od Dzieciątka Jezus przy ul. Rybnickiej
- Cmentarz we Włochach
- Kościół ewangelicko-augsburski, ul. Cietrzewia
- Fort V ("Włochy")
- Fort VI ("Okęcie")
- Fort VII ("Zbarż")
Park Kombatantów:
Park w Warszawie w rejonie Nowe Włochy, w obrębie ulic Chrościckiego, Świerszcza, Koziorożca i Cienistej, w zachodniej części miasta. Ma powierzchnię ok. 2 hektarów.
Od połowy XVII wieku tereny obecnych Włoch stały się własnością Andrzeja Leszczyńskiego – kanclerza wielkiego koronnego. Właśnie on wybudował sobie tutaj rezydencję. W roku 1671 jeden z organizatorów magnackiej opozycji przeciwko Michałowi Korybutowi Wiśniowieckiemu – Ulryk Werdum ukrywał się w pałacyku. W roku 1794 stacjonował tu Fryderyk Wilhelm II – król Prus.
Początki obecnego parku to koniec XVIII wieku. Wówczas, w roku 1795 włości objął w posiadanie hrabia Tadeusz Mostowski, późniejszy minister spraw wewnętrznych Księstwa Warszawskiego oraz w kolejnych latach Królestwa Polskiego. Mostowski stworzył tutaj swoją podwarszawską rezydencję. Wówczas zaprojektowano obecny – dość obszerny park. Jego projektantem był A. Szubert.
W roku 1842 na specjalne życzenie przybył z Anglii ogrodnik F. James, dzięki któremu park zyskał obecny wgląd, typowy dla parków angielskich. Także w roku 1842 hrabia Mostowski własnym nakładem ukończył budowę neorenesansowego pałacyku. Od 1844 do II wojny światowej park i pałacyk stały się własnością Koelichenów, rodziny pochodzącej o holenderskim pochodzeniu zajmującej się przemysłowym barwieniem tkanin. Już wówczas w parku rosło wiele egzotycznych jak na Polskę okazów drzew.
W rok 1928 zreorganizowano park i pałac. Zgodnie z koncepcją ówczesnego prezydenta stolicy Zygmunta Słomińskiego miał tu powstać letni ośrodek wypoczynkowy dla warszawiaków (tzw. koncepcja miasto-ogród).
W okresie II wojny światowej park był świadkiem dramatycznych wydarzeń. 16 września 1944 wywieziono z tego miejsca ok. 6000 mężczyzn – mieszkańców Włoch do obozów koncentracyjnych (powróciło tylko ok. 1000 osób). Po powstaniu warszawskim znajdował się tutaj także obóz przejściowy, z którego wysiedlonych warszawiaków wywożono do Pruszkowa. Okoliczna ludność, na czele z miejscowym proboszczem Julianem Chrościckim często odbijała więźniów.
W sąsiedztwie parku, przy ulicy Cienistej od stycznia do kwietnia 1945 roku znajdowało się więzienie Urzędu Bezpieczeństwa. Wcześniej była to siedziba NKWD. Właśnie stąd wywieziono do Moskwy uczestników procesu szesnastu.
W parku, od strony ulicy Świerszcza znajduje się krzyż oraz pomniki upamiętniające mieszkańców dzielnicy, którzy zostali w 1944 roku wywiezieni z Włoch. W pałacyku znajduje się obecnie biblioteka.
W latach 1999-2000 park został gruntownie wyremontowany: zainstalowano nowe lampy, ułożono chodniki. W centralnej części powstał nowoczesny plac zabaw dla dzieci. Z okresu XVIII-wiecznego zachował się także niewielki fragment ogrodzenia – brama wejściowa przy skrzyżowaniu dzisiejszej ulic Zdobniczej, Obrońców Pokoju i Cienistej. W latach 2007-2008 podjęto prace mające na celu objecie terenem parku całego kwartału ulic.
Budynek pałacyku umieszczony został (między innymi obok samolotu) w herbie dzielnicy, jako jeden z jej symboli.
Park dzięki swym historycznym właścicielom do dziś jest pełen wspaniałych obiektów przyrodniczych. Wśród nich znajdują się bardzo cenne i rzadko spotykane w Polsce okazy.
Najbardziej drogocenne drzewa to:
- platan klonolistny ok. 130 lat
- tulipanowiec amerykański ok. 110 lat
- lipa drobnolistna (licząca sobie ok. 250 lat)
- sosny czarne (liczące ok. 130 lat)
- klon polny (liczący sobie ok. 130 lat)
Kilka najbardziej okazałych drzew znajdujących się na terenie parku to pomniki przyrody. W sąsiedztwie Parku Kombatantów znajduje się tzw. Staw Koziorożca przy ul. Koziorożca – jest to glinianka.
Parafia Świętej Teresy od Dzieciątka Jezus w Warszawie Włochach:
Parafia rzymskokatolicka w Warszawie (dekanat ursuski). Obsługiwana przez księży archidiecezjalnych. Parafia obejmuje swoim zasięgiem teren Nowych Włoch ograniczony od wszystkich stron torami kolejowymi.
Parafia została erygowana w 1934, a jej pierwszym proboszczem został ksiądz Julian Chrościcki[1], który obowiązki swe pełnił do roku 1973. Parafia obejmowała teren dzisiejszych Nowych i Starych Włoch. W 1957 roku drewniana kaplica – pierwsza parafialna świątynia – została przeniesiona (w związku z budową obecnego kościoła) na osiedle Stare Włochy.
Tym samym utworzono filię parafii, którą opiekowali się saletyni. Ostatecznie 1 września 1976 filia stała się samodzielną parafią. Budowa obecnego kościoła rozpoczęła się w roku 1946. Pierwszą mszę odprawiono w nim 8 grudnia 1953, a od początku 1958 roku wszystkie nabożeństwa odbywały się już w nowym kościele. Konsekracji kościoła dokonał 24 czerwca 1965 roku Stefan Wyszyński.
Parafia Św. Trójcy w Warszawie – największa parafia Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Warszawie, należąca do diecezji warszawskiej. Parafia Św. Trójcy administruje: kościół parafialny, dwa filiały i cmentarz. Parafia liczy ok. 1,7 tys. wiernych, naukę w ramach szkółki niedzielnej odbywa 80 uczniów.
Fort V Twierdzy Warszawa:
Fort V ("Włochy") - to jeden z fortów pierścienia zewnętrznego Twierdzy Warszawa, wybudowany w latach osiemdziesiątych XIX wieku. Poprzednim w kolejności jest Fort IV "Chrzanów", zaś następnym - Fort VI "Okęcie".
Fort przeznaczony do osłony linii Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej oraz podejść do Warszawy od zachodu jest fortem typowym dla fortyfikacji rosyjskiej tego okresu i fortów budowanych w Warszawie. Zbudowany został jako dwuwałowy fort o narysie pięcioboku z dwoma czołami (przy czym kąt styku czół jest tutaj wyjątkowo bliski 180°). U styku czół oraz czół i barków wzniesiono kaponiery osłaniające otaczającą fort suchą fosę. Głównym obiektem zaplecza były zachowane do dnia dzisiejszego w bardzo dobrym stanie koszary szyjowe (fot.).
W ramach modernizacji twierdzy fort został przebudowany: powstał jeden wał główny o bardzo szerokim przedpiersiu (około 30m). W tym samym czasie zastąpiono ceglane kaponiery betonowymi; w szyi fortu powstała wtedy osłonięta ziemnym dziełem potężna kaponiera szyjowa. Po 1909 roku, w ramach likwidacji twierdzy wszystkie kaponiery wysadzono.
Do dnia dzisiejszego fort zachował się w dobrym stanie. Teren poforteczny w jego szyi i na esplanadzie (przed czołem) zajmuje cmentarz. Istnieją zachowane w bardzo dobrym stanie koszary i ruiny kaponier. Bardzo czytelny układ ziemny fortu, między innymi wał i esplanada, ulega w ostatnich latach dewastacji i zatarciu. Fort w chwili obecnej jest objęty planem rewitalizacji Urzędu Dzielnicy Włochy.
W obrysie wałów mają się znaleźć boisko i korty tenisowe oraz miejsca rekreacyjne dla mieszkańców dzielnicy. Budynkiem koszar opiekuje się Fundacja Ochrony Zabytków Techniki Wojskowej będąca w trakcie tworzenia tam skansenu sprzętu militarnego.
Fort VI Twierdzy Warszawa:
Fort VI ("Okęcie") - to jeden z fortów pierścienia zewnętrznego Twierdzy Warszawa, wybudowany w latach osiemdziesiątych XIX wieku. Poprzednim w kolejności jest Fort V "Włochy", zaś następnym - Fort VII "Zbarż".
Fort VI: fosa i ruiny kaponiery czołowej
W planie obrony twierdzy zadanie umocnienia polegało na obronie szosy prowadzącej na Kraków - obecnej Alei Krakowskiej. Fort został zaplanowany na planie pięcioboku z dwoma czołami. Fort otaczała sucha fosa, broniona przez kaponiery (fot.). W późniejszym okresie wskutek uszkodzenia systemu odwadniającego rowy wypełniły się wodą. Głównym obiektem zaplecza były ceglane koszary.
W czasie modernizacji twierdzy wzniesiono nowe, betonowe kaponiery, w tym bardzo rzadką w fortyfikacjach Warszawy kaponierę przeciwskarpową przed czołem fortu. Ponadto u styku barków i czół wzniesiono charakterystyczne betonowe umocnienia, identyfikowane zazwyczaj jako lekkie, jednoosobowe schrony bojowe. Po roku 1909, w ramach likwidacji twierdzy kaponiery zostały wysadzone w powietrze.
W okresie powojennym fort zajmowało Wojsko Polskie. W roku 1980 na terenie fortu rozbił się samolot pasażerski dowodzony przez kpt. Pawła Lipowczana. W katastrofie zginęło 87 osób. Od 1990 ulica prowadząca do fortu nosi imię kpt. Lipowczana.
Obecnie fort znajduje się w rękach prywatnych. Pojawienie się wody w fosie fortu doprowadziło do zniszczenia koszar szyjowych.
Wpisany do rejestru zabytków jako: fort VI Okęcie, ul. Lipowczana 6, 1883, 1900, nr rej.: A-13 z 8.06.1999
Fort VII Twierdzy Warszawa:
Fort VII ("Zbarż") - to jeden z fortów pierścienia zewnętrznego Twierdzy Warszawa, wybudowany w latach osiemdziesiątych XIX wieku. Poprzednim w kolejności jest Fort VI "Okęcie", zaś następnym Fort VIII "Służew".
Jednowałowy, otoczony fosą fort zbudowano na planie pięcioboku. W ramach likwidacji twierdzy po 1909 roku fort został częściowo rozebrany. W czasie jednej z modernizacji wzniesiono jedną z niewielu w Warszawie betonową kaponierę przeciwskarpową, której potężne ruiny istnieją do dziś. W okresie późniejszym nastąpiło zalanie terenu fortu, co doprowadziło ceglane koszary do ruiny.
Obecnie otoczenie fortu wykorzystywane jest jako ogródki działkowe. Sam fort, znajdujący się w stanie ruiny, jest własnością Agencji Mienia Wojskowego. Obecnie fort jest prawie w całości dostępny dla entuzjastów historii oraz dla wędkarzy.
Źródło - artykuł w Wikipedii,
autorzy: wikipedyści,
licencja: GNU FDL,
Źródło - artykuł w Warszawawikia,
licencja: GNU FDL,