Zrozumienie praw i obowiązków podatnika ułatwia realizację zobowiązań podatkowych oraz dostarcza wiedzy na temat tego, czego można oczekiwać od organów podatkowych. Poniżej przedstawiamy podstawowe prawa i obowiązki podatnika.
Prawa i obowiązki podatnika wynikają z przepisów ustawy – Ordynacja podatkowa, która reguluje kwestie związane z prawem podatkowym. Ich znajomość pomoże ci wypełnić obowiązki podatkowe oraz ułatwi zrozumienie, na co możesz liczyć ze strony administracji skarbowej.
Płać tylko to, co jest wymagane. Jeśli zapłacisz więcej, przysługuje ci prawo do zwrotu nadpłaty podatku.
Nadpłata powstaje, gdy zapłacisz podatek, mimo że nie miałeś obowiązku jego uiszczenia, lub jeśli kwota, którą zapłaciłeś, jest wyższa od należnej. Nadpłata występuje również, gdy płatnik (najczęściej pracodawca lub organ rentowy) pobrał podatek, mimo że nie powinien. W takich przypadkach możesz złożyć wniosek o stwierdzenie nadpłaty.
Nadpłata, wraz z jej oprocentowaniem, zostanie automatycznie zaliczona na poczet:
- zaległości podatkowych wraz z odsetkami za zwłokę,
- odsetek za zwłokę od niezapłaconych w terminie zaliczek na podatek,
- kosztów upomnienia oraz
- bieżących zobowiązań podatkowych.
Jeśli nie masz obowiązku posiadania rachunku bankowego, zwrot nadpłaty następuje pocztą, chyba że zażądano zwrotu w kasie. Jeśli preferujesz zwrot na konto bankowe, złóż formularz ZAP-3 (lub NIP-8) w urzędzie skarbowym. W przypadku przedsiębiorców zarejestrowanych w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej należy złożyć wniosek CEIDG-1 z podanym numerem rachunku. Przy zwrocie pocztowym pamiętaj, że kwota nadpłaty zostanie pomniejszona o koszty jej zwrotu.
Jeśli urząd skarbowy spóźni się z dokonaniem zwrotu, przysługuje ci oprocentowanie w wysokości odsetek za zwłokę, które są pobierane od zaległości podatkowych.
Prawo do korekty deklaracji (zeznania)
Jeżeli popełnisz błąd w deklaracji (zeznaniu) dotyczący wysokości zobowiązania podatkowego lub innych danych, masz prawo do jego skorygowania poprzez złożenie korekty. Prawo to nie obowiązuje w czasie postępowania podatkowego lub kontroli podatkowej.
Uwaga! Aby skorygować deklarację (zeznanie), złóż korektę.
Pamiętaj, aby uiścić zaległy podatek lub zwrócić nadpłatę (jeśli nienależnie wykazałeś nadpłatę i otrzymałeś zwrot) wraz z odsetkami.
Jeśli po korekcie wysokość zobowiązania podatkowego, nadpłaty lub zwrotu nie przekroczy 5000 zł, w przypadku błędów rachunkowych lub oczywistych omyłek, organ podatkowy dokona korekty w twoim imieniu. Otrzymasz uwierzytelnioną kopię korekty do akceptacji – z możliwością wniesienia sprzeciwu. Jeśli nie zgłosisz sprzeciwu, korekta przygotowana przez urząd skarbowy będzie miała takie same skutki prawne, jak korekta złożona przez ciebie. Jeśli złożysz skuteczną korektę deklaracji w terminie 6 miesięcy od upływu terminu do złożenia deklaracji (z wyjątkiem korekt związanych z kontrolą podatkową) i w pełni uregulujesz zaległość podatkową w ciągu 7 dni od złożenia korekty, możesz zastosować obniżoną stawkę odsetek za zwłokę, wynoszącą 1/2 podstawowej stawki.
Prawo do żądania zaświadczenia.
Jeśli przepisy wymagają urzędowego potwierdzenia pewnych faktów lub stanu prawnego, lub posiadasz interes prawny w uzyskaniu takiego potwierdzenia, możesz zażądać wydania przez organ podatkowy odpowiedniego zaświadczenia (np. o braku zaległości w podatkach). Zaświadczenie powinno być wydane w terminie 7 dni.
Prawo do ochrony danych osobowych.
Wiedz, że dane osobowe zawarte w deklaracjach podatkowych oraz wszelkich innych dokumentach są objęte tajemnicą skarbową. Nieuprawnione ujawnienie tych informacji pociąga za sobą odpowiedzialność karną.
Prawo do ulg w spłacie zobowiązań podatkowych.
Jeśli rozliczasz się za pośrednictwem płatnika (np. uzyskując dochody z pracy, emerytury, renty), możesz złożyć wniosek o zwolnienie płatnika z obowiązku poboru podatku. W takim wniosku musisz wykazać, że pobór podatku zagraża twoim istotnym interesom, zwłaszcza egzystencji, lub że byłby niewspółmiernie wysoki w stosunku do podatku należnego za dany rok lub inny okres.
Jeśli samodzielnie wpłacasz zaliczki na podatek, organ podatkowy na twoją prośbę ograniczy pobór zaliczek, jeśli udowodnisz, że obliczone zaliczki byłyby zbyt wysokie w stosunku do należnego podatku od przewidywanego dochodu.
Jeżeli istnieje ważny interes publiczny, możesz również zwrócić się z prośbą o:
- odroczenie terminu płatności podatku lub zaległości podatkowej wraz z odsetkami,
- rozłożenie na raty zapłaty podatku lub zaległości podatkowej,
- umorzenie w całości lub części zobowiązania podatkowego lub odsetek.
Ulgi te przyznawane są wyjątkowo, tylko w szczególnych przypadkach. Jeżeli prowadzisz działalność gospodarczą, pełen wykaz możliwości pomocy ze strony organu podatkowego znajdziesz w Ordynacji podatkowej.
Prawo do pisemnej interpretacji.
Jeżeli masz wątpliwości co do stosowania przepisów prawa podatkowego w twojej konkretnej sprawie, możesz wystąpić o wydanie interpretacji indywidualnej. Od 1 marca 2017 roku wydawana jest ona przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (KIS). Uwaga! W przypadku zapytania szczegółowo przedstaw stan faktyczny lub przyszłe zdarzenie oraz własne stanowisko w kwestii oceny prawnej.
Interpretacja indywidualna nie będzie wydana, jeśli:
- przedstawione elementy stanu faktycznego są przedmiotem toczącego się postępowania podatkowego,
- sprawa została już rozstrzygnięta przez organ podatkowy lub w interpretacji ogólnej,
- twoje pytanie może sugerować zamiar unikania opodatkowania.
Koszt wniosku o interpretację wynosi 40 zł i należy go uiścić w ciągu 7 dni od złożenia wniosku. W przypadku wielu stanów faktycznych lub przyszłych zdarzeń opłata pobierana jest za każdy osobny stan.
Jeśli opłata jest nienależna, zwrot nastąpi nie później niż w ciągu 7 dni od zakończenia postępowania w sprawie interpretacji. Zwrot przysługuje w następujących przypadkach:
- wycofania całego wniosku,
- wycofania części wniosku,
- nadpłaty.
Indywidualne interpretacje przepisów prawa podatkowego są wydawane w ciągu 3 miesięcy od dnia złożenia wniosku. Więcej informacji można znaleźć na stronie Krajowej Informacji Skarbowej w zakładce dotyczącej wydawania interpretacji.
Prawo do ustanowienia pełnomocnika do podpisania zeznania (deklaracji).
Możesz wyznaczyć pełnomocnika do podpisania swojego zeznania (deklaracji). Podpisanie deklaracji przez pełnomocnika zwalnia cię z obowiązku jej własnoręcznego podpisania, chyba że przepisy stanowią inaczej.
Prawa w toku procedur podatkowych
Prawo do bycia informowanym.
Masz prawo być na bieżąco informowany o stanie swojej sprawy, a także o możliwościach działania organów podatkowych. Otrzymasz również informację o przyczynie wszczęcia postępowania oraz o przewidywanym terminie jego zakończenia. O każdym przypadku nieprzestrzegania tego prawa będziesz mógł wnieść skargę.
Prawo do obrony.
W czasie postępowania masz prawo złożyć wnioski, odwołania i skargi, a także przesłuchiwać świadków. W każdej sprawie możesz przedstawić swoje zdanie.
Prawo do reprezentacji.
Możesz ustanowić pełnomocnika, który będzie cię reprezentował w postępowaniu. W takim przypadku pełnomocnik musi posiadać odpowiednie uprawnienia.
Obowiązek złożenia deklaracji.
Masz obowiązek złożenia deklaracji podatkowej w terminie oraz dopełnienia wszelkich formalności związanych z płatnością podatku. Obowiązek ten wynika z Ordynacji podatkowej oraz przepisów poszczególnych ustaw podatkowych. Termin złożenia deklaracji to najczęściej do końca miesiąca następującego po upływie terminu płatności podatku.
Obowiązek prowadzenia dokumentacji.
W zależności od formy działalności musisz prowadzić różnorodne dokumenty związane z przychodami i kosztami, a także gromadzić dowody potwierdzające wysokość dochodów, na przykład faktury, umowy, wyciągi bankowe.
Obowiązek zapłaty podatku.
Masz obowiązek terminowego uiszczenia podatku, co oznacza zapłatę w terminie wynikającym z przepisów prawa. Jeśli nie wywiążesz się z tego obowiązku, mogą zostać nałożone na ciebie kary w wysokości ustalonej w przepisach prawa.
Obowiązek informowania organu podatkowego o zmianach.
Jeśli twoje dane osobowe lub okoliczności związane z płatnościami podatkowymi ulegną zmianie (np. zmiana adresu, zmiana stanu cywilnego), masz obowiązek informować organ podatkowy o tych zmianach.
Znajomość praw i obowiązków podatnika ma kluczowe znaczenie dla świadomego podejścia do zobowiązań podatkowych. Pomaga to unikać nieporozumień oraz nieprzyjemnych sytuacji związanych z kontrolą i windykacją. Bądź świadom swoich praw i obowiązków, a w razie jakichkolwiek wątpliwości skonsultuj się z profesjonalistą z zakresu prawa podatkowego lub skorzystaj z usług doradcy podatkowego.
To jeden z artykułów powiązanych z branżą - biura rachunkowe Ursus.