O Nagrodę Historyczną m.st. Warszawy im. Kazimierza Moczarskiego w tym roku ubiegało się 100 publikacji. Jury wyłoniło pięć nominowanych tytułów, a laureata poznamy 1 grudnia. Po raz pierwszy także pozostałe nominowane prace zostaną uhonorowane nagrodą pieniężną.
Nagroda przyznawana jest książkom dotyczących historii Polski od 1918 roku, kiedy to kraj odzyskał niepodległość, aż po czasy współczesne.
Jury, w skład którego weszli: Andrzej Friszke (Przewodniczący), Antoni Dudek, Dobrochna Kałwa, Barbara Klich-Kluczewska, Jan Kofman, Andrzej Krzysztof Kunert, Anna Landau-Czajka, Anna Machcewicz, Tomasz Makowski, Małgorzata Szejnert oraz Andrzej Wielowieyski, nominowało do tegorocznej Nagrody pięć książek:
- Kalina Błażejowska, „Bezduszni. Zapomniana zagłada chorych”, Wydawnictwo Czarne
- Ryszard Jamka, „Panów piłą. Trzy legendy o Jakubie Szeli”, Wydawnictwo Marginesy
- Cezary Łazarewicz, „Na Szewskiej. Sprawa Stanisława Pyjasa”, Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”
- Grzegorz Motyka, „Akcja »Wisła« ‘47. Komunistyczna czystka etniczna”, Wydawnictwo Literackie
- Marcin Zaremba, „Wielkie rozczarowanie. Geneza rewolucji Solidarności”, Znak Horyzont
Wśród nominowanych książek znajdują się prace dotyczące II wojny światowej, okresu PRL oraz historii ludowej. Autorzy korzystają zarówno z metod reportażowych, jak i akademickich, poruszając różne aspekty związane z postaciami historycznymi oraz mechanizmami pamięci i władzy. Wszystkie publikacje odkrywają nowe perspektywy i przypominają o zapomnianych wydarzeniach, co stwarza możliwość dyskusji na temat zarówno przeszłości, jak i aktualnych problemów. Autorzy reprezentują różne pokolenia badaczy i dziennikarzy, co wpływa na ich wrażliwość, język i tematy zainteresowań.
Autor najlepszej publikacji historycznej roku 2023 otrzyma nagrodę w wysokości 50 tys. zł oraz statuetkę zaprojektowaną przez rzeźbiarza Jacka Kowalskiego, wykładowcę warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych – „Temperówkę Kazimierza Moczarskiego”, replikę temperówki Kazimierza Moczarskiego. Pozostali nominowani dostaną po 10 tys. zł. Uroczystość wręczenia nagrody odbędzie się 1 grudnia.
Nagroda Historyczna m.st. Warszawy im. Kazimierza Moczarskiego została ustanowiona w grudniu 2018 roku na mocy uchwały Rady m.st. Warszawy. Jest kontynuacją nagrody przyznawanej od 2009 roku za najlepszą książkę poświęconą nowoczesnej historii Polski. To jedna z najważniejszych nagród w dziedzinie historii w kraju, a w gronie jej laureatów znajdują się m.in. Timothy Snyder, Alexandra Richie, Karol Modzelewski, Grzegorz Piątek, Anna Wylegała, a w ubiegłym roku Sławomir Łotysz za książkę „Pińskie błota. Natura, wiedza i polityka na polskim Polesiu do 1945 roku”. Jury nagradza publikacje poruszające tematykę, która interesuje nie tylko naukowców, ale i pasjonatów historii, umożliwiając głębsze zrozumienie współczesnych problemów i sporów światopoglądowych.
Nagroda jest także formą upamiętnienia Kazimierza Moczarskiego, dziennikarza i prawnika, demokraty oraz żołnierza Armii Krajowej, który po wojnie przez 11 lat był więziony przez komunistów. Był autorem „Rozmów z katem”, niezwykłego zapisu rozmów z Jürgenem Stroopem, likwidatorem warszawskiego getta, z którym dzielił jedną celę w więzieniu na warszawskim Mokotowie.
Organizatorem i fundatorem nagrody jest m.st. Warszawa, a współorganizatorami są Dom Spotkań z Historią oraz Fundacja im. Kazimierza i Zofii Moczarskich. Patronat medialny sprawuje „Gazeta Wyborcza”.
To jeden z artykułów powiązanych z branżą - księgarnie, antykwariaty Mokotów.