Urząd Dzielnicy Śródmieście m. st. Warszawy

Informacje o Śródmieściu

Śródmieście to dzielnica Warszawy licząca około 135 tysięcy mieszkańców, o gęstości zaludnienia 8 772 os./km2, położona w centralnej części miasta, ograniczona ulicami: Jana Pawła II, Chałubińskiego, aleją Niepodległości, Batorego, Spacerową, Gagarina, Podchorążych, Nowosielecką i wybrzeżem Wisły. Od północy granicę stanowi linia kolejowa, na której leży stacja Dworzec Gdański.

W Śródmieściu znajdują się najbardziej reprezentacyjne budowle oraz miejsca stolicy, m.in. Pałac Prezydencki, Park Ujazdowski, Zamek Królewski, plac Piłsudskiego, a także ważne stołeczne zabytki, takie jak Pałac Kultury i Nauki, Stare Miasto (Zamek Królewski, Kolumna Zygmunta czy Archikatedra), Nowe Miasto (m.in. kościół św. Jacka), Trakt Królewski, Łazienki czy pozostałości kompleksu ogrodowego "Na Książęcem". Znaleźć można też tak nietypowe miejsca jak sztuczna palma daktylowa na rondzie De Gaulle'a.

W skład dzielnicy wchodzi 8 rejonów: Muranów, Nowe Miasto, Stare Miasto, Śródmieście Północne, Śródmieście Południowe, Solec, Powiśle oraz Ujazdów. Oprócz tego jest jeszcze osiedle Mariensztat.

Osiedla Śródmieścia:

• Osiedle Stare Miasto
• Osiedle Nowe Miasto
• Osiedle Śródmieście - Centrum
• Osiedle Koszyki
• Osiedle Oleandrów
• Osiedle Na Trakcie

Wg MSI podział obowiązuje podział na:

• Stare Miasto
• Nowe Miasto
• Centrum
• Śródmieście Północne
• Śródmieście Południowe + MDM
• Muranów
• Powiśle
• Mariensztat
• Solec
• Ujazdów

Stare Miasto

Stare Miasto to najstarsze osiedle miejskie Warszawy będące zwartym zespołem architektury zabytkowej, przeważnie z XVII i XVIII wieku o średniowiecznym układzie zabudowy, otoczone pierścieniem murów obronnych z XIV-XVI wieku. Jego obszar jest stosunkowo niewielki. Posiada Rynek, który rozmieszczony jest na planie prostokąta.

Jest to część warszawskiej Starówki położona na Skarpie Wiślanej nad Wisłą w północno-wschodniej części Śródmieścia, jest najstarszym osiedlem w Warszawie. Zachowało niemal niezmieniony układ przestrzenny z XIII i XIV wieku, w czasie II wojny światowej i powstania warszawskiego całkowicie zniszczona, po wojnie w latach 1952-55 odbudowana. W 1980 roku Stare Miasto zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Centralnym punktem Starego Miasta jest Rynek Starego Miasta, przy którym znajdują się Muzeum Literatury, Muzeum Historii Warszawy oraz Pomnik Syreny i od którego odchodzą uliczki Wąski Dunaj, Nowomiejska, Krzywe Koło, Celna, Jezuicka, Świętojańska i Zapiecek.

Na Starówce znajduje się także plac Zamkowy z Zamkiem Królewskim. Stare Miasto od północy i zachodu odgrodzone jest zabytkowymi murami i wyschniętą fosą, w północnej części stoi Barbakan. Od wschodu dostęp utrudnia Skarpa Wiślana oraz tak zwana Gnojna Góra. Stare Miasto jest jednym z najpopularnijeszych celów turystycznych w Warszawie.

Nowe Miasto

Nowe Miasto to jedno z najstarszych osiedli na terytorium współczesnej Warszawy, położone na północ od starszego Starego Miasta w dzielnicy Śródmieście nad skarpą wiślaną. Dziś stanowi także oddzielny obszar Miejskiego Systemu Informacji, uważane jest także za część Starówki.

W skład obszaru MSI oprócz historycznego obszaru Nowego Miasta wchodzą także obszary położone na północ i zachód od niego, ograniczone ul. Słomińskiego, Bonifraterską oraz biegiem Wisły.

Nowe Miasto w Warszawie powstało na przełomie XIV i XV w. na północ od Starego Miasta i koncentrowało się wokół nowego rynku. Główną ulicą łączącą obie części Warszawy jest ulica Freta, która zaczyna się za Barbakanem. Przy niej wychowywała się Maria Skłodowska-Curie. Większość zabytków Nowego Miasta została zniszczona podczas II wojny światowej i została odbudowana po wojnie.

Śródmieście Północne

Wg MSI granice Śródmieścia Północnego wyznaczają:

• Al. Jerozolimskie od południa,
• Al. Jana Pawła II od zachodu,
• Al. Solidarności od północy,
• Skarpa Wiślana od wschodu.

Rejon ten jest położony w centrum miasta i tutaj znajdują się najbardziej reprezentatywne przykłady współczesnej architektury Warszawy z Pałacem Kultury i Nauki oraz nowoczesnymi punktowcami na czele. Obszar ten, wskutek burzliwych kolei losu, został praktycznie pozbawiony starszej, XIX-wiecznej, często secesyjnej, oraz przedwojennej, z reguły modernistycznej zabudowy; tutaj też częściowo znajdowało się warszawskie getto.

Obecnie powoli odtwarzana jest zabytkowa zabudowa dzielnicy - przykładem może tu być odbudowana cała północna pierzeja Placu Teatralnego czy plany odbudowy Pałacu Saskiego. Tutaj też znajduje się duża część Traktu Królewskiego, tu krzyżuje się linia metra z liniami kolejowymi i głównym szlakami komunikacyjnymi stolicy.

Ważniejsze obiekty Śródmieścia Północnego:

• Dworzec PKP - Warszawa Centralna
• Dworzec PKP - Warszawa Śródmieście
• Dworzec PKP - Warszawa Powiśle
• Ogród Saski.
• Metro
• Kościół Wszystkich Świętych przy Pl. Grzybowskim
• Synagoga Nożyków przy Pl. Grzybowskim
• Kościół Adwentystów Dnia Siódmego na ul. Foksal
• Kościół Karmelitów Bosych przy Krakowskim Przedmieściu
• Kościół św. Józefa Oblubieńca NMP przy Krakowskim Przedmieściu,
• Kościół Ewangelicko-Augsburski pod wezwaniem Świętej Trójcy
• Kościół Świętego Krzyża przy Krakowskim Przedmieściu
• Kościół św. Antoniego Padewskiego oo. Reformatów na ul. Senatorskiej
• Kościół św. Andrzeja (kościół Środowisk Twórczych) przy placu Teatralnym
• Kino Atlantic
• Kinoteka
• Multikino (CH Złote Tarasy)
• Teatr Kwadrat
• Teatr Wielki
• Teatr Lalka
• Centrum Sztuki "Studio",
• Teatr Dramatyczny
• Teatr Narodowy
• Teatr Polski
• Teatr Żydowski

Śródmieście Południowe

Śródmieście Południowe to obszar wg MSI położony w Śródmieściu, jego granice wyznaczają ulice: Al. Jerozolimskie od północy, Al. Ujazdowskie, Piękna i Rozbrat od wschodu, Batorego, Boya-Żeleńskiego i al. Szucha od południa oraz al. Niepodległości i Chałubińskiego od zachodu.

Podział na Śródmieście Północne i Śródmieście Południowe wynika z historii budowy centrum miasta - Północną część pokrywa głównie zabudowa powojenna, gdy tymczasem Śródmieście Południowe zachowało w większości oryginalną zabudowę Warszawy z przełomu XIX i XX wieku.

Śródmieście Południowe jest jedynie sztucznie wyznaczonym obszarem, nie ma swojej oddzielnej historii, jedyna różnica, jaka występuje pomiędzy nim a innymi częściami Śródmieścia to okres zabudowy.

Przez Śródmieście Południowe przebiegają ważne arterie, takie jak: al. Niepodległości, Marszałkowska, Al. Ujazdowskie i Trasa Łazienkowska. Wzdłuż głównych ulic biegną linie tramwajowe, pod Śródmieściem Południowym znajduje się też stacja metra A-11 Politechnika. W planach jest też wybudowanie dodatkowej stacji - A-12 Plac Konstytucji.

Najważniejsze obiekty

• Marszałkowska Dzielnica Mieszkaniowa
• Politechnika Warszawska
• Kościół Najświętszego Zbawiciela
• Kościół św. Aleksandra
• Sejm RP
• Muzeum Narodowe
• Osiedle MDM
• Plac Zbawiciela
• Plac Trzech Krzyży z kościołem pw. Św. Aleksandra
• Teatr Współczesny w Warszawie
• Kościół Ewangelicko-Augsburski pod wezwaniem Świętej Trójcy
• Teatr Muzyczny Roma
• Teatr Rozmaitości
• Teatr Polonia

MDM

MDM (Marszałkowska Dzielnica Mieszkaniowa) zbudowana w latach 1950-1952 była pierwszą wielką sztandarową socrealistyczną inwestycją architektoniczną w powojennej Warszawie. Samowystarczalne osiedle przewidziane na 45 000 mieszkańców miało powstać razem z kinami, bibliotekami i teatrami.

Zabudowa ul. Marszałkowskiej w socrealistycznym stylu miała sprowadzić robotników do centrum miasta, a tym samym zerwać z burżuazyjnym charakterem przedwojennej Marszałkowskiej. Centralną część inwestycji stanowi Plac Konstytucji. Budowa MDM nie została ukończona - na pewnym etapie budowy skończyły się fundusze i nie przekształcono całego planowanego obszaru wg planów.

Na tyłach placu Konstytucji można się natknąć na przedwojenne kamienice o adresach ulic Piękna i Koszykowa. Znajdują się one na uboczu dzisiejszych ulic w związku z wytyczeniem placu i zmiany ich biegu w trakcie budowy MDM.

Podczas planowania warszawskiego metra w latach 80. w centralnym punkcie Placu Konstytucji miała powstać stacja A-12 Plac Konstytucji.

Stacja została wykreślona z planów w 1989 r. z powodu braku funduszy. 24 stycznia 2006 roku władze miasta zadecydowały o dobudowaniu brakującego przystanku metra.Jednym z projektantów MDM był architekt Jan Suzin, znany dziennikarz i spiker TVP.

Muranów

Muranów to historyczne osiedle w Warszawie położone w dzielnicach Wola i Śródmieście.

Osiedle powstało już za panowania Jana III Sobieskiego, a zaprojektował je włoski architekt Józef Belotti. Dzięki niemu funkcjonuje też współczesna nazwa osiedla - Muranów, gdyż Belotti pochodził z weneckiej wyspy Murano. W okresie międzywojennym Muranów był bardzo gęsto zabudowany i zamieszkany głównie przez ludność żydowską.

Główne osie osiedla wyznaczały ulice Gęsia i Nalewki. W czasie II wojny światowej na terenie Muranowa utworzono getto, do którego likwidacji przystąpiono w 1943 roku. Był to sygnał do wybuchu powstania w getcie, które zakończyło się porażką Żydów i śmiercią dowódcy obrony - Mordechaja Anielewicza. Po upadku powstania Muranów zrównano z ziemią.

Dzieła zniszczenia dokończyło powstanie warszawskie. Oszacowano, że z terenu Muranowa trzeba było wywieźć 3 mln m3 gruzu. Ze względu na rozmiary zniszczeń, budynki nie były odbudowywane. Na ich miejscu powstało nowoczesne jak na lata 50. i 60. XX wieku osiedle. Zbudowano je bezpośrednio na ruinach warszawskiego getta.

W związku z tym architektura Muranowa jest typowa dla okresu powojennego. Szczególnie charakterystyczne jest tzw. osiedle Muranów II, czyli potężny blok mieszkalny kształtem przypominającym złączone: prostokąt, koło i trapez, położony w kwadracie ulic: Andersa, Anielewicza, Zamenhofa i Nowolipki. Wewnątrz znajdują się aż trzy podwórka, które są potocznie nazywane:

Milicyjniak - położone najbardziej od południa, połączone bramą z Nowolipkami, nazwa pochodzi od sąsiedztwa z pałacem Mostowskich, siedzibą Komendy Stołecznej Policji.

Okrąglak - położone pośrodku, połączone bramą z ulicą Zamenhofa i wychodzące na skwer Więźniów Politycznych Stalinizmu, nazwa pochodzi od kształtu podwórka.

Trzecie podwórko - położone najbardziej na północ - połączone bramą z ulicą Anielewicza.

W 2008 roku na skwerze w pobliżu pomnika Bohaterów Getta ma ruszyć budowa Muzeum Historii Żydów Polskich. Dziś, w miejscu, gdzie powstanie muzeum, stoi namiot-tunel, w którym pokazywany jest projekt muzeum i odbywają się różne wystawy związane z żydowską przeszłością. Wmurowanie kamienia węgielnego pod budowę muzeum ma mieć miejsce w czerwcu 2007. W przyszłości ma też powstać stacja metra Muranów.

Powiśle

Powiśle to osiedle Warszawy, będące częścią dzielnicy Śródmieście, i zarazem rejon Miejskiego Systemu Informacji. Od południa graniczy z Ujazdowem, od północy ze Starym Miastem, od zachodu ze Śródmieściem Północnym i Południowym a wschodnią granicę wyznacza Wisła.

Przez Powiśle przebiegają ważne warszawskie szlaki komunikacyjne: kolejowa linia średnicowa ze stacją Warszawa Powiśle oraz drogowa Wisłostrada będąca fragmentem drogi krajowej nr 7. Tu tez znajduje się znany w całej Polsce "tunel wzdłuż rzeki", czyli Tunel Wisłostrady. Na terenie Powiśla znajdują się także trzy warszawskie mosty: Śląsko-Dąbrowski, Świętokrzyski oraz Średnicowy, w planach jest także most będący przedłużeniem ulicy Karowej.

W planach znajduje się budowa drugiej linii metra przez Powiśle oraz powstanie stacji metra pod ulicą Tamka.

Najbardziej znanym obiektem naukowym i kulturalnym na Powiślu jest Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego przy Dobrej, na którego dachach mieszczą się zielone ogrody, jest on też punktem widokowym. Inne ważne miejsca to pozostałe zabudowania Uniwersytetu Warszawskiego, czyli Wydziału Lingwistyki Stosowanej i Filologii Wschodniosłowiańskich oraz Wydział Neofilologii, a także Teatr Ateneum przy ulicy Jaracza 2 oraz Zamek Ostrogskich przy Tamce, mieszczące Muzeum Fryderyka Chopina.

Powiśle jest także pełne terenów rekreacyjnych, po których można poruszać się dwiema pełnymi ścieżkami rowerowymi: pod skarpą wiślaną oraz wzdłuż Wisły. Do terenów zielonych należą Skwer Zgrupowania AK Róg, Skwer Cubryny oraz Park Kazimierzowski.

Solec

Solec to warszawskie osiedle i obszar, będący dziś częścią Powiśla. Dzisiejsze granice Solca wyznaczają: wiadukt mostu Średnicowego, Centralny Park Kultury, Park im. marszałka Rydza-Śmigłego, ul. Myśliwiecka, ul. Łazienkowska i wybrzeże Wisły.

Dzisiejsze granice Solca wyznaczają: wiadukt mostu średnicowego, Park Marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza (dawniej Centralny Park Kultury), ul. Myśliwiecka, ul. Łazienkowska i wybrzeże Wisły.

Ważniejsze obiekty solca

• Pałac Symonowiczów przy ul. Solec 37
• Kościół Przenajświętszej Trójcy w Warszawie
• Port Czerniakowski
• Park Marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza (dawniej Centralny Park Kultury)

Mariensztat

Geograficznie granice Mariensztatu wyznaczają:

• Od północy ul. Nowy Zjazd
• Od wschodu wybrzeże Wisły
• Od południa ul. Karowa
• Od zachodu warszawska skarpa wiślana

Topograficznie Mariensztat przylega od południa do Starego Miasta, leżąc u stóp Zamku Królewskiego, od którego jest jednak oddzielony nasypem prowadzącym na most Śląsko-Dąbrowski. Od wschodu oddzielony jest od Wisły jedną z głównych arterii Warszawy – Wisłostradą, od południa osiedle wyraźnie oddziela od reszty Powiśla pas zieleni, a na zachodzie wyraźną granicę stanowi skarpa ze wspinającą się na nią prostopadle ulicą Bednarską, której dolna połowa stoku należy do Mariensztatu.

Mariensztat to jedno z najmniejszych osiedli Warszawy. Obecnie niemal całość jego zabudowy zajmuje osiedle mieszkaniowe przodowników pracy wybudowane w latach 1948-1949 wg projektu inż. arch. Z. Stępińskiego i J. Sigalina (w skład zespołu projektantów wchodzili: K. Tor, W. Wapiński, L. Piekarski, F. Sieńko i inni), które urbanistycznie i architektonicznie nawiązuje w luźny sposób do małomiasteczkowej zabudowy XVIII-wiecznej.

Było to pierwsze warszawskie osiedle zbudowane po II wojnie światowej. Zachowano częściowo fasady niektórych domów, projektując jednak inne, choć na owe czasy nowoczesne wnętrza. Osiedle składa się z 23 kamieniczek o łącznej kubaturze 50 000 m2, wzniesionych z cegły z rozbiórki zniszczonej Warszawy. Przy budowie stropów użyto pierwsze w Polsce stropy DMS montowane z gruzobetonowych pustaków układanych pomiędzy żelbetowymi belkami.

Osiedle jest ładne, posiada zrównoważoną, niewysoką zabudowę i dużo zieleni. W niczym nie przypomina jednak ani charakteru, ani zabudowy istniejącej w tym miejscu do II wojny światowej. Obecnie jest to senne zaplecze turystyczne Starego Miasta.

Z części położonej na łagodnie w tym miejscu zbiegającej skarpie pozostały jedynie budynki stojące przy samej ulicy Bednarskiej i nieliczne zabudowania podwórek jej części południowej. Północna część tej części skarpy to obecnie duży zielony teren z odkrytym zapleczem ul. Bednarskiej i fragmentem ul. Mariensztat (zabudowanej tylko z jednej strony), podczas gdy przed wojną znajdowały się tu m.in. także wysokie kamienice i wiele zaułków.

Również ulica Mariensztat w swojej części leżącej na skarpie przestała istnieć, a jej pozostałością jest tylko chodnik zbiegający wzdłuż kościoła św. Anny. Ostało się również niewiele budynków w części osiedla leżącej na tarasie Wisły. W tej części osiedla przed wojną niektóre kamienice również były bardzo wysokie, a obecnie nie przekraczają 2-3 pięter.

Również ożywiony przed wojną Rynek Mariensztacki zmienił swą postać i częściowo położenie, stanowiąc obecnie mało ruchliwy placyk, podwyższony o metr i ogrodzony balustradą. Jest teraz raczej placem na skwerze zieleni, a wykorzystuje się go tylko w niewielkim stopniu na różne imprezy plenerowe.

Przy Rynku Mariensztackim mieści się Pub Pod Baryłką – jest to jeden z warszawskich pubów z najdłuższą tradycją.

Ponadto, do miejsc wartych zwiedzenia można zaliczyć:

• Rynek Mariensztatu
• Zabytkowy budynek Elektrowni Powiśle
• Pomnik Syreny (ul. Wybrzeże Kościuszkowskie)
• Pomnik Zgrupowania "Krybar" (ul. Tamka)
• Zamek Ostrogskich (Muzeum Fryderyka Chopina, ul. Tamka)
• Klasztor Sióstr Szarytek (ul. Tamka)
• Muzeum Azji i Pacyfiku (ul. Solec)
• Kościół Św. Trójcy (rynek Solecki)
• Pomnik Zgrupowania AK "Siekiera, Kryska, Radosław" (ul. Wilanowska, dawna Gwardzistów)
• Pomnik Chwała Saperom (ul. Solec – część Wisłostrady)
• Płyta Desantu 3 Dywizji Piechoty I Armii WP – zwana "Płytą Czerniakowską" (ul. Solec – część Wisłostrady)
• Pomnik Powstańców Czerniakowa i Żołnierzy I Armii WP (ul. Czerniakowska)

Ujazdów

Ujazdów to obszar według Miejskiego Systemu Informacji w dzielnicy Śródmieście, ograniczony od północy Trasą Łazienkowską, od wschodu wybrzeżem Wisły, od południa Wałem Zawadowskim, Czerniakowską, Nowosielecką, Podchorążych, Gagarina, Spacerową i od zachodu Klonową, aleją Szucha, Alejami Ujazdowskimi, Piękną i Myśliwiecką.

Historia Ujazdowa sięga powstałego w XII lub XIII wieku grodu Jazdów, który miał chronić przeprawę przez Wisłę w Solcu. W 1624 powstał Zamek Ujazdowski.

Na terenie Ujazdowa znajdują dwa piękne założenia parkowe: Park Ujazdowski wraz z Zamkiem Ujazdowskim oraz Park Łazienkowski razem z Pałacem na Wodzie, teatrem na Wyspie i Belwederem (mieści się on poza terenem parku). W północno-wschodniej części rejonu, między aleją Armii Ludowej i ulicą Szwoleżerów znajdują się najważniejsze funkcjonujące warszawskie obiekty sportowe: największy w stolicy stadion należący do klubu Legia Warszawa oraz hale widowiskowo-sportowe Torwar i Torwar 2.

Kanał wzdłuż ulicy Kusocińskiego jest też popularnym miejscem biegaczy. W pobliżu mieści się też klub sportowo-szkoleniowy Agrykola.

Na ul. Szwoleżerów 2 mieści się także polskokatolicka Parafia św. Ducha. Ciekawym miejscem jest tez powstałe tuż po II wojnie światowej osiedle Jazdów składające się z około 30 parterowych domków jednorodzinnych. Planowo wzniesione na okres pięciu lat, przetrwało do dzisiaj.

Na terenie Ujazdowa znajdują się:

• Park Ujazdowski (Al. Ujazdowskie)
• Pomnik I. Paderewskiego
• Zamek Ujazdowski (dojazd od ul. Agrykola)
• Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski
• Pomnik Króla Jana III Sobieskiego (Agrykola)
• Ermitaż (Agrykola)
• Katedra Polskokatolicka pw. Ducha Świętego (ul. Szwoleżerów)
• Łazienki Królewskie (wejście główne - Al. Ujazdowskie)
• Pałac Łazienkowski (Pałac na Wodzie)
• Stara Pomarańczarnia
• Stara Kordegarda
• Nowa Kordegarda
• Ogród Botaniczny
• Teatr na Wyspie
• Pałac Myślewicki
• Wielka Oficyna
• Obserwatorium Astronomiczne UW
• Biały Domek
• Wodozbiór
• Belweder (ul. Belwederska)

Źródło - artykuł w Wikipedii,
autorzy: wikipedyści,
licencja: GNU FDL,
Źródło - artykuł w Warszawawikia,
autorzy: wikiapedyści,
licencja: GNU FDL,