Historia Wilanowa
Pierwotnie nazwa Wilanowa brzmiała Milanowo lub Milanów. Pojawia się ona kilkukrotnie w średniowiecznych zapiskach jako: Mylynow (1350), Milonowo (1377), Milonów (1422), Milonowo (1426).
Pochodzi ona od nazwy osobowej Milon lub Milan, wywodzącej się prawdopodobnie z imion złożonych typu Milosław, Milobrat. Obecna forma powstała najprawdopodobniej poprzez nawiązanie do nazwy pałacu Villa Nova, po jego powstaniu w XVII wieku
Wilanów jest jedną z najstarszych osad w okolicach Warszawy. Do drugiej połowy XVII w. używano nazwy Milanów. Prawdopodobnie w XIII w. Milanów został nadany klasztorowi Benedyktynów w Płocku. W 1338 r. stał się własnością księcia czerskiego i sochaczewskiego Trojdena.
Kolejni właściciele Milanowa to między innymi: Milanowscy, Leszczyńscy, Krzyccy. W 1677 r. dwór w Milanowie został odkupiony przez Jana III Sobieskiego (za pośrednictwem Marka Matczyńskiego), jako Villa Nova (Wilanów). W 1720 r. teren wraz z dworem kupiła Elżbieta Helena Sieniawska.
W latach 1730-1733 Wilanów dzierżawił August II Mocny. Następnie dobra wilanowskie przechodziły przez ręce rodów Czartoryskich, Lubomirskich oraz Potockich. W 1892 r., zgodnie z testamentem Aleksandry z Potockich dobra zostały przekazane hrabiemu Branickiemu.
W posiadaniu Branickich Wilanów pozostał do końca II wojny światowej. W 1945 r. cały zespół pałacowo-ogrodowy Wilanowa przeszedł na własność państwa, stając się oddziałem Muzeum Narodowego w Warszawie, który od 1995 r. jest samodzielną instytucją jako Muzeum Pałac w Wilanowie.
Historia Osiedla Powsin:
Pierwsze wzmianki o Powsinie pojawiły się w XIII wieku jako osadzie stanowiącej własność Boguszy Miecławica z rodu Doliwów, wojewody łęczyckiego. W 1258 r. zapisał on majątek katedrze włocławskiej, co zatwierdził książę mazowiecki i czerski Siemowit I. W 1283 r. biskup kujawski Albertus przekazał majątek kasztelanowi wiskiemu Mikołajowi z rodu Ciołków, w zamian za Szawłowice w dekanacie gniewkowskim.
W 1398 r. Elżbieta Ciołkowa, wdowa po Andrzeju kasztelanie czerskim, ufundowała, za radą swych synów - Wiganda, Andrzeja, Stanisława i Klemensa, w Powsinie drewniany kościół pod wezwaniem św. Andrzeja Apostoła i św. Elżbiety. Potomkowie Ciołków przyjęli przydomek Powsińscy i byli właścicielami miejscowości do 1677 r. Następnie sprzedali go Janowi Sobieskiemu, który włączył go do dóbr wilanowskich.
W latach dwudziestych XVIII wieku Powsin i okolice kupiła Elżbieta Helena Sieniawska. W 1725 r. z ufundowała kościół pw. św. Elżbiety, stojący w centrum Powsina. Pod koniec XVIII wieku proboszczem jej był Jan Paweł Woronicz. Był on inicjatorem powstania w 1810 r. szkoły parafialnej i parafialnego ośrodka pomocy. Po upadku powstania styczniowego, dobra powsińskie uwłaszczono i włączono do gminy Wilanów.
W 1951 r. Wilanów (wraz z nim Powsin) został włączony do Warszawy.
Historia Pałacu w Wilanowie:
Początkowo była to typowa podmiejska rezydencja magnacka, w kształcie dworu polskiego z alkierzami. W kształcie z 1696 reprezentuje charakterystyczny typ barokowej rezydencji podmiejskiej entre cour et jardin . W latach 1720-1728 dobudowano skrzydła boczne (autor projektu: Giovanni Spazzio – główny architekt Elżbiety z Lubomirskich Sieniawskiej).
Po śmierci Sobieskiego w 1696 pałac był własnością jego synów, a następnie – od 1720 – siedzibą znanych rodów magnackich: Sieniawskich, Czartoryskich, Lubomirskich, Potockich i Branickich. W latach 1730-1733 był rezydencją króla Augusta II Mocnego. Każda z rodzin dokonywała zmian we wnętrzach pałacu, w ogrodzie i najbliższym otoczeniu zgodnie z aktualną modą i potrzebami.
W 1805 z inicjatywy ówczesnego właściciela, Stanisława Kostki Potockiego, w części pałacu powstało jedno z pierwszych publicznych muzeów w Polsce. Obok prezentacji bogatych zbiorów sztuki europejskiej i dalekowschodniej, część centralną pałacu poświęcono pamięci Jana III i wspaniałej przeszłości narodowej. Przejęty po ostatniej wojnie na własność państwa, po gruntownych pracach konserwatorskich i rewaloryzacyjnych oraz rewindykacji znacznej części zbiorów wywiezionych przez Niemców, został udostępniony publiczności w 1962 roku.
Od 1995 pałacem i zespołem pałacowo-parkowym zarządza Muzeum Pałac w Wilanowie.
Historia kościoła św. Elżbiety w Powsinie:
Początki powsińskiego kościoła sięgają XIV wieku. W 1398 roku Elżbieta Ciołkowa, wdowa po Andrzeju Ciołku kasztelanie Czerskim, za radą swych synów - Wyganda, Andrzeja, Stanisława i Klemensa ufundowała na terenie obecnego Powsina drewniany kościół pod wezwaniem św. Andrzeja Apostoła i św. Elżbiety dla wspomożenia duszy jej męża i dusz wszystkich wierzących przyjaciół oraz dla oddania chwały Bogu wszechmogącemu, Najświętszej Pannie Maryi. Formalny akt zatwierdzenia parafii w Powsinie wydano 12 lat później.
W 1410 roku biskup poznański Wojciech (Albert) odłączył od parafii wilanowskiej wsie Powsino, Jeziorna i Lisy, których mieszkańcy skarżyli się, że mają daleko do kościoła w Wilanowie, tworząc z nich odrębną jednostkę i przypisując je do nowego kościoła w Powsinie.
Drewniana świątynia została zniszczona najprawdopodobniej w czasie potopu szwedzkiego. Drugi, który powstał na jego miejscu, również drewniany, musiał być w złym stanie i nie wykończony. Dopiero w 1725 roku, fundacja Elżbiety z Lubomirskich Sieniawskiej, ówczesnej właścicielki dóbr wilanowskich, w tym i Powsina, pozwoliła na zbudowanie okazałego murowanego kościoła. Jego projektantem był wybitny architekt doby baroku, Józef Fontana. Owa osiemnastowieczna budowla stanowi rdzeń dzisiejszej świątyni, kościół projektu Fontany był bowiem jednonawowy i o wiele krótszy niż dzisiaj.
W latach 1803-1815 proboszczem parafii i gospodarzem kościoła był ks. Jan Paweł Woronicz, późniejszy prymas Królestwa Polskiego. W 1889 roku kościół, który z biegiem lat stał się za mały dla rozwijającej się parafii, staraniem hrabiny Aleksandry Potockiej, która wyłożyła znaczną część funduszy oraz dzięki składkom parafian, rozbudowano. Dodano nawy boczne i kruchtę oraz dwie wieże. Kolejnej przebudowy dokonano w 1921 roku z inicjatywy ks. Teofila Mierzejewskiego, ówczesnego proboszcza, według planów architekta Józefa Dziekońskiego. Kościół uzyskał wtedy swój dzisiejszy wygląd., przedłużono bowiem wówczas wszystkie trzy nawy od strony kruchty, zlikwidowano dwie dziewiętnastowieczne wieże i postawiono wolno stojącą dzwonnicę.
Cudowny obraz Matki Bożej Tęskniącej:
W ołtarzu głównym od przeszło 300 lat znajduje się słynący łaskami i otaczany czcią wiernych obraz Matki Bożej Tęskniącej, zwanej Powsińską. Wizerunek namalowany farbą olejną na płótnie nosi cechy XVII-wiecznej szkoły włoskiej, a jego autor pozostaje nieznany Czas jego powstania określa się na 1. połowę XVII w.
Obraz jest wizerunkiem Matki Boskiej, na którym Maryja składa swe ręce na piersi w modlitewnym geście, a jej twarz zwraca się ku górze. Nie znana jest data umieszczenia wizerunku w powsińskim kościele. Jednak już w dokumentach z 1675 r. bp Stanisław Święcicki nazywa go cudownym i już wtedy wymienia się pierwsze wota, jakie wierni składali w podzięce za łaski otrzymane w Powsinie. Przez wiele stuleci historia cudów, uczynionych za sprawą świętego obrazu, przekazywana była ustnie. Świadectwem kultu Matki Bożej Tęskniącej w Powsinie, częściowo zahamowanego w czasie zaborów, są liczne wota umieszczone przy tym obrazie.
Podczas II wojny światowej i powstania warszawskiego obraz otoczony był szczególną czcią. Wierzono, że za przyczyną tego wizerunku może przyjść ocalenie i odrodzenie ojczyzny. Przez wiele dziesięcioleci obraz posiadał srebrną sukienkę i pozłacaną koronę, podtrzymywaną przez dwóch aniołów. Nową sukienkę, zasłaniającą całą postać Matki Bożej i wydobywającą z tła jedynie twarz i dłonie przygotowano po gruntownej restauracji obrazu w 1975 roku.
Matka Boża Tęskniąca od 1753 roku zasłaniana jest obrazem Trójcy Świętej namalowanym na desce. Obraz odsłaniany jest podczas nabożeństw majowych i październikowych oraz w święta i uroczystości maryjne. Głowę powsińskiej Madonny zdobi złota, papieska korona, którą 28 czerwca 1998 r., kiedy obchodzono sześćsetlecie istnienia kościoła uroczyście nałożył prymas Polski Kardynał Józef Glemp.
Źródło - artykuł w Wikipedii,
autorzy: wikipedyści,
licencja: GNU FDL,
Źródło - artykuł w Warszawawikia,
autorzy: wikiapedyści,
licencja: GNU FDL,